Miejski Zespół Szkół nr 1 w Gorlicach

Doświadczenie (eksperyment) jest metodą badania organizmu lub zjawiska (procesu) i kontrolowanych warunkach, mająca na celu odpowiedź na postawione wcześniej pytanie

Sformułowanie problemu badawczego

Problem badawczy może mieć formę pytania, które stawiamy sobie przed rozpoczęciem doświadczenia. Powinien być jasno i prosto sformułowany i może zaczynać się od słów: Dlaczego…? W jaki sposób…? Od czego zależy…? Czy ....?Jak ....?Czy .... wpływa na ....?Czy istnieje wpływ ..... na ........?Czy istnieje zależność między … , a ....?Jaki jest wpływ ... na...?lub w postaci równoważnika zdania: Wpływ .... (czegoś) na ... (coś),Badanie przebiegu......,Zależność między ...., a ....,Wykrywanie .... w.....,
Oznaczanie zawartości .... w ....

Odpowiedź na nasze pytanie uzyskujemy w wyniku przeprowadzenia doświadczenia. Nazwa badanego organizmu oraz zmieniany czynnik muszą być zawarte w pytaniu

Czy światło wpływa na wzrost i barwę roślin? 

Sformułowanie hipotezy

Hipoteza to założenie oparte na prawdopodobieństwie, wyraża nasze przypuszczenie, co do wyniku eksperymentu. Jest próbą odpowiedzi na pytanie zawarte w problemie badawczym. Hipoteza może być prawdziwa lub nieprawdziwa. Sprawdzamy ją, prowadząc obserwacje, pomiary i doświadczenia.
Hipoteza sformułowana jest zawsze w formie zadania oznajmującego.
(Coś) ......................... wpływa na ...................... (coś).
W ............................. znajduje się ................................
Im ........................ tym ..............................
Światło wpływa na wzrost i barwę roślin lub Światło nie wpływa na wzrost i barwę roślin.

3. Zaplanowanie doświadczenia - ustalenie materiałów, odczynników, przyrządów, które zostaną wykorzystane podczas doświadczenia

Dwie jednakowe rośliny, np. pelargonie (tzn. w tym samym wieku, o podobnej wielkosci i pokroju), pudełko tekturowe, woda

- zaplanowanie zestawu doświadczalnego i  kontrolnego – w zestawie doświadczalnym
   dokonujemy zmiany (obecność lub brak badanego czynnika, natężenie czynnika), zestaw kontrolny stanowi układ odniesienia

Próba kontrolna:Pelargonia ustawiona na parapecie okiennym w temperaturze pokojowej

Próba badawcza:Pelargonia osłonięta pudełkiem tekturowym, ustawiona na parapecie okiennym w temperaturze pokojowej

 - ustalenie liczby powtórzeń – dzięki sprawdzaniu  hipotezy na próbie statystycznej unikamy przypadkowych wyników( powtarzamy doświadczenie wiele razy)

- określenie czasu przebiegu doświadczenia
Miesiąc

- ustalenie sposobu odnotowywania wyników

   Planujemy co najmniej dwa zestawy: doświadczalny i  kontrolny. W zestawie doświadczalnym działa sprawdzany  przez nas czynnik, w zestawie kontrolnym zaś czynnik ten nie  działa. Zestaw kontrolny służy więc do porównania wyników doświadczenia. Jest to konieczne, aby móc wykluczyć przypadek i uzyskać pewność, że zmianę wywołał badany   czynnik. Każdy zestaw budujemy w ten sam sposób: używamy tego samego materiału biologicznego i takich  samych przyrządów potrzebnych do wykonania doświadczenia.

4. Przeprowadzenie doświadczenia  Montujemy zestaw doświadczalny i kontrolny.  Dokonujemy obserwacji oraz pomiarów, jeśli wymaga tego  hipoteza

Podlewaj obydwie rośliny taką samą ilością wody dwa razy w tygodniu. Przez miesiąc obserwuj wygląd roślin co kilka dni; notuj spostrzeżenia.

5. Zanotowanie spostrzeżeń   Spostrzeżenia to dokumentacja obserwacji i  eksperymentu.  Może nią być na przykład opis zmian zachodzących w  roślinach, na których przeprowadzamy doświadczenie.  Dokumentowania i zapisywania wyników badań – zwykle dokonuje  się w postaci tabeli, która ułatwi zebranie i uporządkowanie wyników badań.
     Ważne jest poprawne konstruowanie tabel, czyli:
      • adekwatne do zawartości tabeli zatytułowanie jej i umieszczenie tytułu nad tabelą
      • zaplanowanie tabeli zgodnie z zasadami konstruowania tabeli  (kolumny i wiersze powinny mieć nagłówki informujące o zawartości tytułowanych komórek)
      • właściwe wpisywanie danych do tabeli – porównywane dane powinny znajdować się w wierszach jeden pod drugim.

Roślina z próby kontrolnej rośnie prawidłowo, jej pędy są zwrócone ku światłu, liście charakteryzują się ciemnozieloną barwą. Roślina z próby doświadczalnej nie rośnie prawidłowo, jest wątła, wydłużona, w miarę upływu czasu jej liście żółkną i zaczynają usychać. Roślina zamiera.

6. Opracowanie wyników     Jeśli dokonaliśmy pomiarów, to niezbędne mogą się okazać obliczenia matematyczne, na przykład do określenia  wartości  średniej arytmetycznej czy udziału   procentowego lub do przedstawienia informacji za pomocą   diagramów. Dzięki temu łatwiej dostrzec prawidłowości  biologiczne. Opis musi być na tyle dokładny, by możliwe   było powtórzenie doświadczenia. Dane z tabeli można przetworzyć na odpowiednią formę wykresu  ułatwiającą analizę zmian i porównywanie wyników itp.

 7. Sformułowanie wniosku  Na podstawie wyników badań i obserwacji formułujemy  wniosek, czyli uogólnienie.   Należy pamiętać, by wniosek był odpowiedzią na pytanie   zawarte w problemie badawczym oraz wynikał bezpośrednio z informacji zebranych w doświadczeniu.  Może być powtórzeniem zdania oznajmującego  sformułowanego jako hipoteza.

 
Światło jest niezbędne do prawidłowego wzrostu

8. Weryfikacja hipotezy   Teraz możemy ocenić, czy hipoteza, którą postawiliśmy na
    początku doświadczenia, była prawdziwa. Jeśli nasze pierwotne założenie okazało się błędne, musimy  znaleźć inne. Montujemy więc nowe zestawy i sprawdzamy kolejną hipotezę.