|
Doświadczenie (eksperyment) jest metodą badania organizmu lub zjawiska (procesu) i kontrolowanych warunkach, mająca na celu odpowiedź na postawione wcześniej pytanie
Sformułowanie problemu badawczego
Problem badawczy może mieć formę pytania, które stawiamy sobie przed rozpoczęciem doświadczenia. Powinien być jasno i prosto sformułowany i może zaczynać się od słów: Dlaczego…? W jaki sposób…? Od czego zależy…? Czy ....?Jak ....?Czy .... wpływa na ....?Czy istnieje wpływ ..... na ........?Czy istnieje zależność między … , a ....?Jaki jest wpływ ... na...?lub w postaci równoważnika zdania: Wpływ .... (czegoś) na ... (coś),Badanie przebiegu......,Zależność między ...., a ....,Wykrywanie .... w.....,
Oznaczanie zawartości .... w ....
Odpowiedź na nasze pytanie uzyskujemy w wyniku przeprowadzenia doświadczenia. Nazwa badanego organizmu oraz zmieniany czynnik muszą być zawarte w pytaniu
Czy światło wpływa na wzrost i barwę roślin?
Sformułowanie hipotezy
Hipoteza to założenie oparte na prawdopodobieństwie, wyraża nasze przypuszczenie, co do wyniku eksperymentu. Jest próbą odpowiedzi na pytanie zawarte w problemie badawczym. Hipoteza może być prawdziwa lub nieprawdziwa. Sprawdzamy ją, prowadząc obserwacje, pomiary i doświadczenia.
Hipoteza sformułowana jest zawsze w formie zadania oznajmującego.
(Coś) ......................... wpływa na ...................... (coś).
W ............................. znajduje się ................................
Im ........................ tym ..............................
Światło wpływa na wzrost i barwę roślin lub Światło nie wpływa na wzrost i barwę roślin.
3. Zaplanowanie doświadczenia - ustalenie materiałów, odczynników, przyrządów, które zostaną wykorzystane podczas doświadczenia
Dwie jednakowe rośliny, np. pelargonie (tzn. w tym samym wieku, o podobnej wielkosci i pokroju), pudełko tekturowe, woda
- zaplanowanie zestawu doświadczalnego i kontrolnego – w zestawie doświadczalnym
dokonujemy zmiany (obecność lub brak badanego czynnika, natężenie czynnika), zestaw kontrolny stanowi układ odniesienia
Próba kontrolna:Pelargonia ustawiona na parapecie okiennym w temperaturze pokojowej
Próba badawcza:Pelargonia osłonięta pudełkiem tekturowym, ustawiona na parapecie okiennym w temperaturze pokojowej
- ustalenie liczby powtórzeń – dzięki sprawdzaniu hipotezy na próbie statystycznej unikamy przypadkowych wyników( powtarzamy doświadczenie wiele razy)
- określenie czasu przebiegu doświadczenia
Miesiąc
- ustalenie sposobu odnotowywania wyników
Planujemy co najmniej dwa zestawy: doświadczalny i kontrolny. W zestawie doświadczalnym działa sprawdzany przez nas czynnik, w zestawie kontrolnym zaś czynnik ten nie działa. Zestaw kontrolny służy więc do porównania wyników doświadczenia. Jest to konieczne, aby móc wykluczyć przypadek i uzyskać pewność, że zmianę wywołał badany czynnik. Każdy zestaw budujemy w ten sam sposób: używamy tego samego materiału biologicznego i takich samych przyrządów potrzebnych do wykonania doświadczenia.
4. Przeprowadzenie doświadczenia Montujemy zestaw doświadczalny i kontrolny. Dokonujemy obserwacji oraz pomiarów, jeśli wymaga tego hipoteza
Podlewaj obydwie rośliny taką samą ilością wody dwa razy w tygodniu. Przez miesiąc obserwuj wygląd roślin co kilka dni; notuj spostrzeżenia.
5. Zanotowanie spostrzeżeń Spostrzeżenia to dokumentacja obserwacji i eksperymentu. Może nią być na przykład opis zmian zachodzących w roślinach, na których przeprowadzamy doświadczenie. Dokumentowania i zapisywania wyników badań – zwykle dokonuje się w postaci tabeli, która ułatwi zebranie i uporządkowanie wyników badań.
Ważne jest poprawne konstruowanie tabel, czyli:
• adekwatne do zawartości tabeli zatytułowanie jej i umieszczenie tytułu nad tabelą
• zaplanowanie tabeli zgodnie z zasadami konstruowania tabeli (kolumny i wiersze powinny mieć nagłówki informujące o zawartości tytułowanych komórek)
• właściwe wpisywanie danych do tabeli – porównywane dane powinny znajdować się w wierszach jeden pod drugim.
Roślina z próby kontrolnej rośnie prawidłowo, jej pędy są zwrócone ku światłu, liście charakteryzują się ciemnozieloną barwą. Roślina z próby doświadczalnej nie rośnie prawidłowo, jest wątła, wydłużona, w miarę upływu czasu jej liście żółkną i zaczynają usychać. Roślina zamiera.
6. Opracowanie wyników Jeśli dokonaliśmy pomiarów, to niezbędne mogą się okazać obliczenia matematyczne, na przykład do określenia wartości średniej arytmetycznej czy udziału procentowego lub do przedstawienia informacji za pomocą diagramów. Dzięki temu łatwiej dostrzec prawidłowości biologiczne. Opis musi być na tyle dokładny, by możliwe było powtórzenie doświadczenia. Dane z tabeli można przetworzyć na odpowiednią formę wykresu ułatwiającą analizę zmian i porównywanie wyników itp.
7. Sformułowanie wniosku Na podstawie wyników badań i obserwacji formułujemy wniosek, czyli uogólnienie. Należy pamiętać, by wniosek był odpowiedzią na pytanie zawarte w problemie badawczym oraz wynikał bezpośrednio z informacji zebranych w doświadczeniu. Może być powtórzeniem zdania oznajmującego sformułowanego jako hipoteza.
Światło jest niezbędne do prawidłowego wzrostu
8. Weryfikacja hipotezy Teraz możemy ocenić, czy hipoteza, którą postawiliśmy na
początku doświadczenia, była prawdziwa. Jeśli nasze pierwotne założenie okazało się błędne, musimy znaleźć inne. Montujemy więc nowe zestawy i sprawdzamy kolejną hipotezę.
|
