Republika Włoska 

Informacje ogólne:

Włochy, Republika Włoska (wł. Italia, Repubblica Italiana) – państwo położone w Europie Południowej, na Półwyspie Apenińskim, będące członkiem Unii Europejskiej oraz wielu organizacji, m.in.: NATO, należące do siedmiu najbardziej uprzemysłowionych i bogatych państw świata – G7.

Powierzchnia:

-72. na świecie

-całkowita: 301 230 〖km〗^2

-wody śródlądowe: 2,36%

Ludność: (2014r.)

-23. na świecie

-całkowita: 60 788 140

-gęstość zaludnienia: 202 os/〖km〗^2

Najwyższy szczyt: Mont Blanc de Courmayeur (wł.: Monte Bianco di Courmayeur) 4748 m n.p.m.

Najdłuższa rzeka: Pad (wł. Po [pɔ], łac. Padus) o długości 652 km

Stolica: Rzym

Język urzędowy: Włoski

Data wstąpienia do UE: 25 marca 1957r.

Religia dominująca: katolicyzm

Geografia Włoch

Jak wiadomo kraj ten ma kształt wielkiego buta z obcasem i być może tutaj tkwi tajemnica legendy włoskich butów. Państwo włoskie leży na Półwyspie Apenińskim, w związku z czym aż 80% jego powierzchni stanowią góry. Przez całą długość kraju biegną Apeniny, z których najwyższym szczytem jest mierzące 2912 m n.p.m. Corno Grande. Na południu natomiast mieszczą się czynne wulkany: Wezuwiusz (na Półwyspie Apenińskim), sycylijska Etna oraz Stromboli i Vulcano straszące i jednocześnie zachwycające na Wyspach Liparyjskich. Opozycją dla gór jest Nizina Padańska – największa obszarowo płaska powierzchnia, stanowiąca północno-wschodnie Włochy. Można też napotkać oczywiście jeziora, choćby Jezioro Trazymeńskie.

Z trzech stron Włochy otaczają wody Morza Sródziemnego, a ściślej mówiąc – kilka jego akwenów: Morza Adriatyckie, Jońskie, Liguryjskie i Tyrreńskie. Natomiast swą suchą częścią Włochy graniczą z Francją, Szwajcarią, Austrią i Słowenią. Całkowita granica lądowa tego państwa ma długość 1.932 km , natomiast włoskie wybrzeża ciągną się aż przez 7.600 km . Specyfiką Włoch jest m.in. to, iż w swym terytorium zawierają dwa państwa-enklawy, mianowicie San Marino i Watykan. Natomiast wokół Italii dryfują popularne wyspy: Capri, Elba, Ischias, Wyspy Liparyjskie oraz Sycylia. Na granicy włosko–francuskiej, w paśmie alpejskim, znajduje się najwyższy szczyt Europy – Mont Blanc. W części włoskiej liczy on sobie 4765 m n.p.m., a nazywa się Mont Blanc de Courmayeur.

Italia uchodzi za kraj o wspaniałych, ciepłych i suchych latach oraz łagodnych zimach. Zatem latem turyści przyjeżdzają tu korzystać z uroków pięknej i pewnej pogody, a zimą chcąc choć na chwilę uchronić się przed siarczystymi mrozami. Jednak w rzeczywistości włoski klimat jest o wiele bardziej zróżnicowany. Inaczej przedstawia się on na północy, inaczej na południu; inaczej w górach i na nizinach. I tak np. alpejskie zimy są mroźne i długie – ku uciesze narciarzy śnieg może tu spaść już nawet we wrześniu, natomiast miłośnicy słońca i upałów mogą rozczarować się chłodnym latem. Będą natomiast zachwyceni wakacjami spędzonymi na terenach wzdłuż wybrzeży, zwłaszcza na południu, gdzie panuje klimat sródziemnomorski. Właśnie tutaj można spędzić łagodną zimę.

System administracyjny

Ustrój polityczny: Włochy są republiką z dwuizbowym parlamentem, a system polityczny oparty jest na konstytucji z 1948 r. Głową państwa jest prezydent wybierany na 7-letnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe. Od 31 stycznia 2015 r. funkcję tę pełni Sergio Mattarella. Prezydent powołuje Premiera oraz na jego wniosek powołuje i odwołuje rząd. Obecnie urzęduje gabinet premiera Matteo Renziego.

Władza ustawodawcza: Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament, którego kadencja wynosi 5 lat. W jego skład wchodzą: Izba Deputowanych (630 miejsc) i Senat (315 miejsc). Obie izby wybierane są w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Bierne prawo wyborcze do Izby Deputowanych posiadają wszyscy wyborcy, którzy w dniu wyborów mają ukończone 25 lat, a do Senatu – 40 lat..

Parlament posiada inicjatywę ustawodawczą, uchwala wotum zaufania/nieufności dla rządu, współdziała w wytyczaniu linii polityki państwa, kontroluje bieżącą politykę rządu, wybiera prezydenta w głosowaniu tajnym. Powołuje także 5 członków Trybunału Konstytucyjnego. Ponadto: uchwala budżet, rozpatruje sprawozdania z realizacji budżetu, występuje z interpelacjami i zapytaniami do rządu, powołuje komisje śledcze.

Obecnie największa partia wchodząca w skład Izby Deputowanych to rządząca Partia Demokratyczna-Partito Democratico.

W skład opozycji wchodzą: m.in. Forza Italia, Ruch 5 Gwiazd, Lewica Ekologiczno-Liberalna oraz Liga Północna.

Władza wykonawcza: Władzę wykonawczą sprawuje we Włoszech Rada Ministrów. Obecny rząd Matteo Renziego został powołany w lutym 2014 r.

Struktura administracji gospodarczej

-Naczelne organy administracji: RM, Prezes RM, wiceprezesi RM, ministrowie.

-Centralne urzędy: Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Współpracy Międzynarodowej, Ministerstwo Gospodarki i Finansów,

-Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego, Ministerstwo Polityki Rolnej i Leśnictwa, Ministerstwo Spraw Regionalnych, Ministerstwo

-Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Transportu i Infrastruktury, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki

-Agencje rządowe: Włoski Instytut Handlu Zagranicznego- ICE

-Terenowe organy administracji zespolonej i niezespolonej: ISTAT, Włoski Bank  Centralny.

-Organy samorządu terytorialnego: regiony i prowincje.

-Organy pełniące funkcje zlecone: Włoski Urząd Patentowy.

-Włoskie Izby Handlowe.

Turystyka

Włochy kojarzą się głównie ze spaghetti, pizzą, włoskim głośnym stylem bycia, Erosem Ramazzottim, Romeo i Julią, Watykanem i toskańskim niebem. Oprócz tego to miejsce, gdzie zaraz po Grecji narodziła się wielka cywilizacja, rozwinęła kultura i nauka. Wielu naszych rodaków w XVI – XVIII w. podróżowało do Rzymu czy Padwy, aby zdobyć odpowiednie wykształcenie. Wręcz było to w dobrym tonie. Włochy to także wspaniałe zabytki i piękne krajobrazy. Krystalicznie czysta woda, zatoki (chociażby Kalabrii) z szerokimi piaszczystymi plażami, malownicze urwiska skalne wpadające do błękitnych wód Morza Tyrreńskiego, a w głębi lądu wzniesienia pogórza apenińskiego ze szczytami Sila na północy i Aspromonte na południu, wśród których znajdziemy nieduże senne miasteczka, gdzie życie płynie powoli i idealnie charakteryzuje włoski nastrój. Włochy to także góry, które są dużym atutem tego kraju. Zimą w Alpy i Dolomity zjeżdżają miłośnicy białego szaleństwa. Włosi są już na to przygotowani i dbają o dobrą jakość usług. Do Włoch należą także dwie enklawy- Watykan i San Marino. Atrakcją turystyczną prócz licznych wulkanów są często skryte pośród alpejskich dolin jeziora polodowcowe, takie jak np., Garda, Como, Bolsena i Magiero.Włochy są szczególnie atrakcyjne dla miłośników wspinaczki górskiej i narciarstwa, gdyż ponad 80% powierzchni zajmują góry. Ogromną atrakcją dla tych, którzy Włochy wybierają za cel swoich wakacji są Alpy z najwyższym ich szczytem Mont Blanc o wysokości 4807 m. n. p. m., a także znany wulkan Wezuwiusz, atrakcyjne wybrzeże Morza Śródziemnego z licznymi wyspami, a wśród nich najbardziej atrakcyjna i popularna Sycylia i Sardynia oraz mniejsze wyspy wulkaniczne i wulkan Stromboli i Vulcano. Mówi się, że do odkrycia Włoch nie wystarczy całe życie. Południowa część Włoch fascynuje podróżujących swoją wielką gościnnością i wspaniałymi krajobrazami. Kampania przyciąga gości od wieków : Capri, Ischia, Sorento i Amalfi stawały głównym miejscem przeznaczenia wszystkich podróżujących po Europie. Włochy to kraj przepełniony majestatycznymi zabytkami tak licznie przyciągającymi na wakacje turystów z całego świata. Odnajdziemy tu niepowtarzalne bogactwo wspaniałych dzieł od antycznych, greckich i rzymskich po średniowieczne, renesansowe, barokowe i współczesne. Poza kulturowym dziedzictwem

KULTURA

Włochy są krajem prawie jednonarodowościowym. Jedynie pewnie wymieszanie kultur można zauważyć na terenach przygranicznych w północnej części kraju, gdzie oprócz włoskiego obowiązują języki słoweński lub francuski. Odrębnością odznaczają się zwłaszcza wyspy, a mieszkańcy Sardynii uważani są przez niektórych za odrębny naród.

SZTUKA

Zachowały się liczne zabytki rzeźby prahist.; od VIII w. p.n.e. rozwijała się sztuka etruska, od III w. p.n.e. — sztuka rzymska, której kontynuacją była sztuka wczesnochrześc. i bizant. (gł. ośr. w Rawennie, VI w.). Wpływ tej ostatniej w XI–XII w. zaznaczył się w architekturze Bazyliki Św. Marka w Wenecji, katedry w Monreale i Palermo oraz w malarstwie monumentalnym (gł. mozaiki). W okresie rom. w Rzymie nadal występował typ bazyliki wczesnochrześc.; cechy lokalne zaznaczyły się w Lombardii (kościół S. Ambrogio w Mediolanie), Toskanii (kościół S. Miniato i baptysterium we Florencji, katedry w Pizie i Lukce); w rzeźbie kam. powstał w końcu XI w. typ monumentalnego reliefu narracyjnego; działali rzeźbiarze: Wiligelmo z Modeny (rzeźby na fasadzie katedry w Modenie) i Niccolò (portal kościoła S. Zeno w Weronie); w XIII w. posągi pełnoplast. (B. Antelami); rozwijały się ornamentyka arch. z zastosowaniem kolorowej intarsji (Cosmati) oraz malarstwo miniaturowe (ośr. w Monte Cassino) i tablicowe. W okresie gotyku (XIII–XIV w.) zachodnioeur. konstrukcje got. stosowano gł. w budowlach zakonnych (kościół S. Maria Novella we Florencji), przeważnie jednak łączono w całość dawny typ bazylikowy z elementami konstrukcji got., o bogatej, ornamentalnie traktowanej fasadzie (katedra w Orvieto); w Wenecji rozwinęła się lekka i dekoracyjna odmiana gotyku (Pałac Dożów, Ca’d’Oro). W poł. XIII w. nastąpił rozkwit rzeźby (rodzina Pisanów — ambony w katedrze i baptysterium w Pizie oraz w katedrze w Sienie, A. Orcagna — tabernakulum w Or San Michele we Florencji), rozwijało się malarstwo tablicowe (szkoła sieneńska — Duccio di Buoninsegna, S. Martini) i ścienne (Cimabue, Mistrz Izaak w Asyżu). Przełomowe znaczenie dla malarstwa miała twórczość Giotta di Bondone, zrywającego z tradycją bizant. (freski w Padwie i Florencji). Wysoki poziom osiągnęło malarstwo miniaturowe (ośr. we Florencji, Sienie, Bolonii) oraz rzemiosło artystyczne. W XV w. kolebką renesansu stała się Florencja. Nastąpił rozkwit architektury (F. Brunelleschi — kościoły S. Lorenzo i S. Spirito we Florencji, L.B. Alberti — m.in. pałac Ruccellai we Florencji i kościół S. Andrea w Mantui). Rzeźbę reprezentowali: Ghiberti, Donatello (pomnik konny Gattamelaty w Padwie), B. i A. Rosselino, Desiderio de Settignano, Mino da Fiesole (nowy typ renes. nagrobka przyściennego i realist. popiersia portretowe); tematy rel. popularyzował w technice ceramicznej warsztat della Robbiów; duże znaczenie miały rzeźby rel. i nagrobne sieneńczyka J. della Quercia. Reprezentantami nowego kierunku w malarstwie byli: Masaccio (malowidła w kaplicy Brancacci w kościele S. Maria del Carmino we Florencji), P. Uccello, A. del Castagno, D. Veneziano, Piero della Francesca. W 2. poł. XV w. tendencje renes. rozprzestrzeniły się na całe Włochy w dziedzinie malarstwa (szkoła wenecka — rodzina Bellinich, umbryjska — Perugino), rzeźby (A. del Verrocchio — pomnik Colleoniego w Wenecji) i architektury. We Florencji i Mediolanie działał wszechstronny artysta Leonardo da Vinci. W XVI w. gł. ośr. sztuki stał się Rzym, a centralnym zagadnieniem budowa nowej Bazyliki Św. Piotra. Rozkwitła architektura (Bramante, Michał Anioł, A. Sangallo, B. Peruzzi), wykształcił się monumentalny styl malarstwa ściennego (Rafael — Stanze watykańskie, Michał Anioł — Kaplica Sykstyńska) oraz rzeźba nagrobna. Centrum sztuki północnych Włoch stała się Wenecja, gdzie rozwinęła się koloryst. szkoła malarstwa (Giorgione, Tycjan, Veronese) i architektura (J. Sansovino, A. Palladio, M. Sanmicheli

CIEKAWOSTKI

Godło Włoch w obecnym kształcie pochodzi z 1948. Biała gwiazda w czerwonym obramowaniu nie nawiązuje do historycznych symboli narodowych. Umieszczono ją na tle zębatki, która jest symbolem pracy i postępu; w konstytucji włoskiej zapisano zdanie, że Włochy opierają się na wspólnej pracy. Gwiazdę i zębatkę podtrzymuje gałązka oliwna i gałązka dębu. Pierwsza symbolizuje pokój oraz południowe Włochy, druga – siłę i północną część Włoch. Na czerwonej wstędze znajduje się biały napis z oficjalną nazwą państwa: Repubblica italiana.

Włochy podobnie jak Francja, Niemcy czy Wielka Brytania mają swoją alegoryczną personifikację – Italia Turrita, przedstawiającą kobietę w koronie w kształcie muru z wieżami (corona muralis). Często trzyma ona w ręku kłos kukurydzy, symbolizujący dobrobyt.

W latach 1861-1946 godłem państwowym Włoch był herb dynastii sabaudzkiej (w różnych konfiguracjach), który umieszczano również na fladze.

Kuchnia włoska charakteryzuje się korzystaniem z dużej ilości warzyw i przypraw takich jak oregano, bazylia, pieprz, estragon, tymianek, rozmaryn, a także używaniem parmezanu. W kuchni tej dość powszechnie stosuje się też oliwę, pomidory oraz cebulę i czosnek, a także oliwki. Kuchnia włoska wyspecjalizowała się szczególnie w potrawach mącznych oraz w rybnych i owocach morza. Charakterystyczną cechą kuchni włoskiej jest przygotowywanie dań świeżych ze składników dostępnych w okolicy, o danej porze roku. Włosi pod względem zasad kulinarnych są bardzo przywiązani do swojej tradycji. W kuchni włoskiej nie ma miejsca na ustępstwa pod względem jakości składników lub dodatków. Pewną tradycją jest także stała w całych Włoszech pora spożywania poszczególnych posiłków w ciągu dnia

autor: Bartłomiej Wojtas